STOICS SERIES [ATHENODORUS]

อาธีโนโดรัส ผู้สร้างจักรพรรดิ

. . . นักปราชญ์ สโตอิก ผู้ซึ่งเป็นอาจารย์ของจักรพรรดิ องค์แรกที่ปกครอง อาณาจักรโรมัน. . .

จากบทหนึ่งในหนังสือ LIVES OF THE STOICS

. . . หลังจากที่ผ่านช่วงสงครามกลางเมืองมาได้ สาธารณรัฐโรมันได้สิ้นสุดลง หลังจากที่ จูเลียส ซีซาร์ ได้จบชีวิตลงไป และเข้าสู่ยุคเปลี่ยนผ่าน ณ ที่แห่งนี้ก็ได้กลายเป็นอาณาจักรโรมัน พร้อมกับระบอบการเมืองใหม่ ที่อำนาจถูกกระจุกตัวอยู่กับผู้ปกครองที่ได้ชื่อว่าจักรพรรดิแต่เพียงผู้เดียว และผู้ที่ก้าวขึ้นมาเป็นจักรพรรดิ คนแรก คือ ออกตาเวียน ผู้ซึ่งเป็นหลานชายของ จูเลียส ซีซาร์ นั้นเอง โดยในสมัยนั้น ตำแหน่งจักรพรรดิจะเรียกแทนว่า ซีซาร์ เมื่อมีการเปลี่ยนถ่ายระบอบการปกครอง แทนที่ลัทธิสโตอิก จะได้รับผลกระทบ เพราะเป็นลัทธิที่มาจากประเทศหรือเมืงที่อยู่ใต้อาณัติ คือเอเธนส์ แต่กลับกลายเป็นว่า แนวคิดของลัทธิสโตอิกนี้ยังคงอยู่ และยิ่งมีความสำคัญกับการปกครองในสมัยนั้นมากขึ้น โดยเฉพาะนักปราชญ์สโตอิกท่านหนึ่ง ที่ได้รับหน้าที่ในการเป็นครูของ ออกตาเวียน หรือ จักรพรรดิออกัสตัส ซีซาร์ เพื่อที่เป็นบุคคลที่จะชี้นำแนวทางการปกครองให้แก่จักรพรรดิหนุ่มผู้นี้เสียด้วย นักปราชญ์ที่ได้ชื่อว่า

“ผู้สร้างจักรพรรดิ อาธีโนโดรัส คานานีเทส”

และต่อไปนี้เป็นแนวคิดที่ได้จากการดำเนินชีวิตของบุคคลทรงปัญญาผู้นี้

——————————————————

ปรับตัวให้เข้ากับการเปลี่ยนแปลง

หลังจากที่สาธารณรัฐโรมันสิ้นสุดลง หลายคนคิดว่าถึงจุดสิ้นสุดของลัทธิสโตอิกแล้ว เพราะแนวคิดนี้เกิดขึ้นที่ดินแดนแห่งประชาธิปไตยอย่างเอเธนส์ แต่ไม่เป็นเช่นนั้นเสียทีเดียว โดยเฉพาะนักปราชญ์สโตอิกผู้ทรงปัญญา สามารถปรับตัวพร้อมรับการเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ เพราะหัวใจหลักของสโตอิกคือ การยอมรับในสิ่งที่เกิดขึ้น ยอมรับในสิ่งที่เราไม่สามารถควบคุมได้

ตอนนี้อาณาจักรใหม่ได้ถือกำเนิด เหล่าผู้ทรงปัญญามีหน้าที่ ที่ต้องรับใช้และทำประโยชน์ต่อผืนแผ่นดินที่อยู่อาศัยนี้เพื่อให้มันคงอยู่ต่อไป แนวคิดนี้เป็นแนวคิดหลักของชาวสโตอิกเลยก็ว่าได้ เพราะเชื่อว่า “เราไม่สามารถเปลี่ยนแปลงอะไรก็ตาม ที่เราอยู่เหนือการควบคุมของตัวเราได้” และหน้าที่ของ อาธีโนโดรัส คือการหล่อหลอมหนุ่มน้อย ออกตาเวียนให้เติบใหญ่เพื่อเป็นจักรพรรดิในอนาคต

——————————————————

ทำหน้าที่ของตนเองให้เต็มที่

เมื่อได้รับหน้าที่ ที่สำคัญเช่นนี้ อาธีโนโดรัส ก็ไม่บ่ายเบี่ยง และพร้อมที่จะรับบทเป็นครู ของหนุ่มน้อยออกตาเวียน ไม่เพียงแค่นั้นเขายังคอยพัฒนาจิตใจของหนุ่มน้อยผู้นี้ และพยายามมอบบทเรียนที่ควรค่าให้แก่เขา นอกจากที่จะมอบความรู้ให้กับออกตาเวียนผู้ซึ่งหาญกล้า และจะเติบใหญ่เป็นจักรพรรดิในอนาคตข้างหน้า อาธีโนโดรัส ก็ยังสอนเรื่องต่างๆและมอบบทเรียนให้กับออกตาเวีย ผู้ซึ่งเป็นพี่สาวของออกตาเวียนอีกด้วย

จะเห็นได้ว่า เมื่อได้รับหน้าที่สำคัญมาแล้ว สิ่งที่นักปราชญ์ท่านนี้ทำคือไม่ปฏิเสธ หรือผ่อนปรนอะไรก็ตาม แต่พร้อมที่จะทำหน้าที่อย่างเต็มที่และเต็มความสามารถเท่าที่คนผู้หนึ่งจะทำได้ อาธีโนโดรัส มีความเป็นครูอยู่ในตัวอย่างเปี่ยมล้น ข้อคิดได้สื่อถึงชีวิตของมนุษย์ในปัจจุบันเสียด้วย หากเราได้รับหน้าที่อะไรก็ตาม จงระลึกว่า ทุกอย่างมีคุณค่าในตัวเองเสมอ ให้เราหาคุณค่านั้นให้เจอ ไม่ว่าบทบาทจะเป็นอะไร เราแค่ทำหน้าที่ของเราให้เต็มที่สำหรับคุณค่าที่เราเจอก็เพียงพอแล้ว

——————————————————

มีสติอยู่เสมอจะแก้ไขสถานการณ์ต่างๆได้

มีเรื่องเล่าอยู่เรื่องหนึ่งที่อาจจะฟังดูเป็นความเชื่อส่วนบุคคลอยู่เล็กน้อย ด้วยความที่ ออกตาเวียนนั้นเป็นคนที่เชื่อเรื่องโชคลาง และออกจะไม่ได้ว่านอนสอนง่ายมากนัก อาธีโนโดรัสผู้ซึ่งเงียบสงบ และเยือกเย็น เขาได้สอนการวางตัวให้กับว่าที่จักรพรรดิผู้นี้ผ่านเรื่องของเขา โดยได้เล่าว่า อาธีโนโดรัส ได้เช่าคฤหาสน์ขนาดใหญ่อยู่หลังหนึ่ง ซึ่งคฤหาสน์นี้ได้ชื่อว่าเป็นสถานที่ ที่มีผีสิง เขาเล่าว่าเมื่อตอนเข้าไปอาศัยก็แทบจะได้เจอผีตนนี้ทันที เป็นผีที่โดนล่ามโซ่เหล็กไว้

ณ ตอนนั้น เขากำลังเขียนหนังสืออยู่ จึงไม่ยอมให้ใครหรืออะไรก็ตามมารบกวน สิ่งที่เขาทำคือ ทำมือให้ผีตนนั้นรอแล้วกลับไปทำงานต่อ เมื่อทำงานเสร็จเขาจึงเดินตามผีตนนั้นออกไปที่สวน หลังจากนั้นผีตนนั้นก็หายไป เขาผู้ซึ่งทรงปัญญา ก็ใช้ความคิดอย่างรวดเร็วพร้อมกับทำสัญลักษณ์ไว้ตรงตำแหน่งที่ผีตนนั้นหายไป เช้าวันถัดมา เขาได้เรียกให้คนงานขุดพื้นตรงตำแหน่งนั้น และสิ่งที่เจอคือโครงกระดูกโบราณที่โดนล่ามโซ่อยู่ อาธีโนโดรัสได้นำโครงกระดูกนั้นไปทำพิธีอย่างมีเกียรติ จากนั้นก็ไม่เจอผีตนนั้นอีกเลย

ประเด็นสำคัญไม่ใช่เรื่องเหนือธรรมชาติเท่านั้น แต่สิ่งที่อาธีโนโดรัสต้องการบอกแก่ ออกตาเวียน คือ การมีสติอยู่เสมอไม่ว่าจะอยู่ในสถานการณ์อะไร แม้จะเจอเหตุการณ์น่ากลัวขนาดไหนก็สามารถแก้ไขได้ด้วยเหตุผลและความกล้าหาญที่มาพร้อมกับการมีสติ อย่าปล่อยให้เรื่องต่างๆมาครอบงำชีวิตและจิตใจของเราได้ เราต้องควบคุมชีวิตและจิตใจเราได้ด้วยตนเอง ไม่มีข้อแก้ตัวใดๆทั้งนั้น

——————————————————

ปล่อยตัวเองให้อิสระ รู้จักพักผ่อนอย่าเข้มงวดเกินไป

การยับยั้งชั่งใจ ความรู้ และความขยัน เป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้ที่จะปกครองผู้อื่นพึงมี มีคำกล่าวของ อาธีโนโดรัสว่า “จงใช้ชีวิตท่ามกลางผู้คนราวกับเทพเจ้ากำลังมองดูอยู่ และพูดกับเทพเจ้าราวกับมีคนฟังอยู่” หมายความว่า ต้องสร้างสมดุลให้กับชีวิต มีทั้งความสุขุมและความชื่นชม

พยายามทำงานหนักโดยเน้นความสำคัญของการผ่อนคลายด้วย ไม่เพียงแค่พยายามทำทุกอย่างด้วยความเข้มงวดจนเกินไป พึงระลึกเสมอหากบางครั้งรู้สึกว่าเราทำงานหนักเกินไปต้องหาเวลาพักผ่อนร่างกายและจิตใจเสียบ้าง อย่าปล่อยตัวเองให้จมทุกข์อยู่กับแรงกดดัน และความโศกเศร้า เพราะมีแต่จะทำให้เหี่ยวเฉา ออกไปหาแรงบันดาลใจ ให้ความสุขและอิสระพัดผ่านร่างกายของเราเหมือนสายลมเสียบ้าง

——————————————————

เมื่อโกรธขอให้รู้ว่ากำลังโกรธ

บทเรียนสุดท้ายก่อนที่ อาธีโนโดรัสมอบให้ออกตาเวียน ซึ่งตอนนั้นกลายเป็น จักรพรรดิ ออกัสตัส ซีซาร์แล้ว คือการรู้ว่าตนเองรู้สึกโกรธอยู่ เขากล่าวว่า “เมื่อใดก็ตามที่พระองค์กำลังรู้สึกโกรธ จงอย่าพูดหรือทำอะไรจนกว่าจะท่องอักษร 24 ตัวในใจจนครบเสียก่อน” เป็นคำแนะนำที่ดูธรรมดาหากเกิดกับบุคคลทั่วไป แต่นั้นเป็นคำแนะนำที่สำคัญมากๆสำหรับผู้ที่เป็นจักรพรรดิ โดยเฉพาะเมื่อเราเป็นผู้ปกครอง นอกจากสติที่จะช่วยให้สามารถแก้ไขสถานการณ์ได้แล้ว การรู้ว่าตนเองกำลังโกรธสามารถช่วยยับยั้งความคิดชั่วขณะที่อาจสร้างความเสียหายใหญ่หลวงให้กับตนเองและบุคคลอื่นรอบข้างได้

ทั้งหมดนี้คือ 5 ข้อคิดที่ได้ในบทนี้จากหนังสือ LIVE OF THE STOICS หากท่านใดชื่นชอบแนะนำให้ลองหามาอ่านกันดูนะครับ

ขอให้พระเจ้าอวยพร